naughty or not?

Rozmawiając z chłopakami, używam słowa "niegrzeczny" głównie w odniesieniu do osób dorosłych, np. "niegrzeczni ludzie wyrzucają śmieci do lasu", "niegrzeczni ludzie nie mówią 'dzień dobry'" itd. Właściwie odnosi się to zatem do niedostatków w kulturze, czy to osobistej, czy tej, związanej z zachowaniami społecznymi. Kiedy chłopcy mnie nie słuchają, mówię raczej, że są nieposłuszni. Kiedy kłócą się między sobą lub pyskują - że niemili, itd. Staram się być w tych określeniach precyzyjna. Dlaczego? Ano dlatego, że nadużywana "niegrzeczność" bardzo szybko staje się łatką, którą łatwo przykleić, a trudno się pozbyć, tymczasem zachowania, które nam w ten czy inny sposób nie odpowiadają, na które się nie godzimy, zdarzają się wszystkim, niezależnie od wieku i relacji, jaką z daną osobą mamy. 

To po pierwsze.

Po drugie każde takie stwierdzenie pada z moich ust nie po to, żeby chłopaków zdeprymować, ale żeby nazwać to, nad czym musimy popracować. 

- Hej, nie słuchasz mnie. Czy możesz mnie chwilę posłuchać?

- Jesteś niemiły dla brata. Masz zły humor? Dlaczego? Czy możesz spróbować być miły? Jakbyś chciał, żeby on się do ciebie odnosił?

I tak za każdym razem.

KONKRETY

Nie wiem, jak u Was, ale u nas powiedzenie "spróbuj być grzeczny", nie podziałoby wcale, bo dla moich chłopców to określenie zbyt ogólne. W większości sytuacji nie wiedzieliby, o co KONKRETNIE mi chodzi.

Im są jednak starsi, tym częściej spotykają się z tym słowem ze strony innych ludzi. To znaczy, spotykają się tak samo często, jak kiedy byli młodsi, ale teraz zaczynają zwracać na to uwagę. I bywa, że czują się zagubieni. Przede wszystkim J.J. Także kiedy ktoś próbuje go pochwalić, mówiąc że jest "grzeczny". Bo ja w ten sposób nie chwalę. Mówię raczej: "Podobało mi się, że się podzieliłeś" albo "Jestem dumna, że tak sobie ładnie poradziłeś". O ile wytłumaczenie, co chwalący miał na myśli, jest w miarę wykonalne, o tyle w przypadku zwracania uwagi - niekoniecznie. Bo definicji "grzeczności" okazuje się być niemal tyle, co ludzi. Każdy ma swoją. Dla jednego "grzeczne" są tylko te dzieci, którą spokojnie siedzą i milczą, dla drugiego nawet to, które będzie pluć lub wyrywać wujkowi siłą włosy z nosa, będzie aniołkiem.

DZIECI KONTRA OBCY LUDZIE

Do pewnego stopnia można to zaakceptować, o ile jesteśmy wszyscy na neutralnym gruncie lub swoje wersje pożądanych zachowań próbują nam narzucać obcy ludzie. DO PEWNEGO STOPNIA, tzn. że jeśli jesteśmy na placu zabaw czy w parku o wiele łatwiej przyjdzie nam tolerować czy zignorować innych niż np. w kawiarni, gdzie ludzie przychodzą niejednokrotnie BEZ dzieci i w celach wypoczynkowych, i gdzie szkody mogą być znacznie większe. O wiele łatwiej będzie nam też park niż kawiarnię opuścić.
Pewnie teraz wiele mam się obruszy - ale tak właśnie powinno to wyglądać!
Powinno się wychodzić z dziećmi, u których nauka zasad kultury i zachowań społecznych (miejmy nadzieję, że chwilowo) nie przynosi efektu. To jasny sygnał dla nich, że aby funkcjonować w grupie, trzeba grupę szanować.

DZIECI KONTRA RODZINA

A co jeśli jesteśmy z dziećmi na czyimś gruncie, i jest to w dodatku grunt rodzinny? Na pewno znacie tę łatwość bycia ekspertem w kwestii wychowania cudzych dzieci, zwłaszcza nad sałatką jarzynową ;) Na początku macierzyństwa nie bardzo umiałam się tym odnaleźć. Wiedziałam naturalnie, że najważniejsze jest moje zdanie i zasady, które ja ustalam, bo tylko one są zgodne z moim światopoglądem, priorytetami, czyli wszystkim tym, co chcę przekazać dzieciom i do czego chcę być dla nich kierunkowskazem. Ale nie potrafiłam i chyba nie miałam odwagi za każdym razem podejmować na ten temat dyskusji w towarzystwie. A może nie chciałam tracić na to czasu, uznając że i tak niczego nie zmienię. Dziś, po latach, widzę to inaczej.

Podejmuję dyskusję, bo tylko w ten sposób mogę postawić jasne granice i poniekąd "przymusić" innych do szanowania mojej i moich dzieci "inności". Staram się robić to spokojnie, grzecznie i w maksymalnie dwóch zdaniach. Może brzmi to śmiesznie, ale wiem z zawodowej praktyki, że ludzie szybko przestają cię słuchać, zwłaszcza kiedy mówisz coś, z czym się nie zgadzają.
Więc kiedy ja właśnie zabroniłam dziecku zjeść trzecią czekoladkę i on się w związku z tym rozbeczał, a prababcia mówi: "On nie może tak tobą rządzić i wymuszać płaczem! Jest rozpuszczony!", to moja odpowiedź brzmi:

"On może płakać, kiedy mu czegoś zabraniam. Niczego nie wymusza, nikim nie rządzi. Jest mu smutno, to płacze. I tyle." 

Albo kiedy chłopcy nudzą się przy stole z dorosłymi, więc wstają i zaczynają się ganiać po schodach oraz rzucać pluszakami i słyszę, że "zachowują się niegrzecznie i powinnaś ich zdyscyplinować, narzucić im zasady", odpowiadam:

"Mamy ustalone zasady. Po prostu nie uważam, żeby bieganie i rzucanie pluszakiem było czymś, czego należałoby zabronić. Nie robią niczego złego, bawią się". 

Oczywiście rozumiem, że ktoś może chcieć mieć we własnym domu ciszę, spokój i porządek, ale zapraszając gości poniekąd zgadza się na wyjście na chwilę z tej sfery komfortu.

Na stronie i tak mówię chłopakom:

"Słuchajcie, ciocia nie lubi hałasu, a my jesteśmy u niej w domu. Wy też nie chcecie, żeby w naszym domu ktoś robił coś, czego nie lubicie, prawda?" 

albo

"Babcia boi się, że bawiąc się w ten sposób, strącicie ten wazon, który ona bardzo lubi, bo go dostała w prezencie. Nie chcielibyście, żeby ktoś nawet niechcący zburzył Waszą budowlę z Lego, prawda?" 

Oni to doskonale rozumieją, więc takie postawienie sprawy działa w 95% przypadków. Powiedzenie "jesteście niegrzeczni! bądźcie grzeczni!" nie działa wcale.

Wzajemny szacunek nie musi oznaczać, że będąc u kogoś odstępujemy od własnych reguł. Szczególnie przy dzieciach nie powinniśmy tego robić. To mógłby być dla nich sygnał, że mają się dostosowywać do innych, bo ważniejsze jest być uznanym za "grzeczną" osobę niż mieć swój własny moralny kręgosłup. Otóż nie jest. Zamiast się dostosowywać, mogą jednak okazać zrozumienie dla czyichś potrzeb - działa podobnie, ale robi ogromną różnicę. Jeśli pozwolimy dziecku na jego własną decyzję co do okazania komuś sympatii czy antypatii (to te 5%, bo przecież zdarza się, że dzieci kogoś nie lubią i wtedy tłumaczenie oparte na wzajemności wywoła reakcję odwrotną od pożądanej i pewnie trzeba będzie... tak, wyjść!), wychowamy człowieka, który zaufa własnym uczuciom i w przyszłości nie da sobą manipulować, nie pozwoli się skrzywdzić czy wykorzystać.

A przynajmniej należy mieć nadzieję, że tak to właśnie zaprocentuje ;)
  

P.S. Uważam jednak za niegrzecznych rodziców - tych, którzy nie reagują wcale, kiedy ich dziecko kogoś krzywdzi (bije, pluje) lub specjalnie niszczy czyjeś rzeczy (zresztą serio - jak zniszczy choćby niechcący, to kultura i tak wymaga, by rodzic naprawił lub za szkodę zapłacił - a mimo wszystko prawie się to nie zdarza!). Poszanowanie własności i nietykalność cielesna to są dla mnie nieprzekraczalne granice dziecięcej swobody i zasady społecznego współżycia, których nikomu łamać nie wolno. End of story.

Chłopcy mają na sobie:

J.J. (od góry):

bluza - Lala Kids

portki - Pocopato

trampki - Gap

t-shirt w gęsi - Bandit Kids via I dream Elephants

bluza - You'n'me

portki - Nosweet

kapelusz - Reserved

top - H&M

portki - Emile et Ida via Groshki

Niedźwiadek (od góry):

płaszcz - Zara

longsleeve - Bobo Choses

portki - Booso via Happy go lucky

butki - Mrugała

t-shirt - Lala Kids

bluza - Kukukid

portki - Nosweet

t-shirt w kaktusy - Nadadelazos

portki - Efvva